Werk is dé oplossing tegen partnergeweld. Maar is het wel zo simpel? We vroegen het Suzanne Bouma, die promotieonderzoek deed naar de waarde van werk bij het voorkomen van en herstellen na partnergeweld. Suzanne verzorgde onlangs een lunchlezing bij Fier over dit onderwerp.
‘De Nieuwe Toekomst (interventie die wordt ingezet voor perspectief op economische zelfstandigheid na huiselijk geweldervaringen, red.) heb ik eerder in mijn carrière samen met collega’s geëvalueerd. We hebben vier jaar lang vrouwen gevolgd die De Nieuwe Toekomst volgden en vier jaar lang vrouwen die het niet volgden. Ze werden allemaal begeleid naar participatie, waarbij arbeidsparticipatie het hoogste doel was. En dat heeft bij mij altijd al vraagtekens opgeroepen. Waarom is dat eigenlijk het hoogste doel? Waarom is werk zo belangrijk? Werk werd, ook in officiële stukken, altijd naar buiten gebracht als dé bescherming tegen partnergeweld. Dat vond ik interessant, want daar was eigenlijk maar weinig wetenschappelijk bewijs voor. Op de vraagtekens die ik hierbij zette heb ik mijn promotieonderzoek gebouwd. Hoe wordt er in beleidsteksten gesproken over de waarde van werk, hoe spreken professionals over de waarde van werk in het voorkomen van en herstellen na partnergeweld én hoe zien vrouwen die zelf partnergeweld hebben meegemaakt de waarde van werk?
De vrouwen die partnergeweld meemaakten zijn van mening dat iedere vrouw, helaas, geweld mee kan maken. Er is niet één type slachtoffer en betaald werk verkleint het risico niet. Ook als jij een hele hoge directeursfunctie hebt en in een villawijk in Hilversum woont, kun je partnergeweld meemaken. Daarnaast kan het voor vrouwen risicovol zijn om (meer) te gaan werken als je mannelijke partner zich vasthoudt aan een rol van kostwinner en een gevoel van machtsverlies ervaart. Maar als het gaat om het stoppen van geweld, kan het hebben van betaald werk betekenen dat je meer toegang hebt tot alternatieve middelen om de gewelddadige relatie te verbreken en ergens anders een leven op te bouwen. Dat gaat over geld, maar ook over sociale contacten, identiteitsbehoud en werk als een veilige haven.
Aan de andere kant laat mijn onderzoek zien dat de beschermende werking van betaald werk limieten kent. Zo had een aantal vrouwen helemaal geen toegang tot hun eigen inkomen. Ook moesten alle vrouwen die tijdens een gewelddadige relatie werkten op een gegeven moment stoppen. Ze werden bijvoorbeeld gestalkt door hun partner op het werk, of het ging zo slecht dat ze zich ziek moesten melden of ontslag namen, of ze moesten ineens vluchten naar bijvoorbeeld een andere gemeente. Daarin geven werkgevers ook nog wel eens verkeerde adviezen: ga maar lekker naar huis om rust te nemen, of volg een assertiviteitstraining. Die adviezen kunnen averechts uitpakken. Maar er zijn nog veel meer afhankelijkheidsfactoren, die vaak zwaarder wegen dan financiële afhankelijkheid. Denk aan een afhankelijke verblijfsstatus, maar ook aan emotionele afhankelijkheid. In beleid wordt gesproken over een simpele oplossing en gedacht dat betaald werk de oplossing is in het voorkomen van partnergeweld, maar dat is dus vele malen complexer.
Ik kijk positief terug op mijn lunchlezing bij Fier. De lezing was goedbezocht en vond plaats in een informele sfeer. Ik vond het ook mooi dat er herkenning was. Want ook hulpverleners van Fier kenden voorbeelden van vrouwen waarin de partner het er niet mee eens was met dat de vrouw weer ging werken of te snel weer gingen werken, dus dat was een bevestiging voor mij. De vrouwen die ik in mijn onderzoek heb gesproken beschreven het herstelproces als een ‘achtbaan’, waardoor het prettig is om in kleine stapjes te re-integreren naar betaald werk. De sociale ondernemingen van Fier (Blooming Bakery, het L.A.P.) zijn dan ook een erg goed initiatief om, in een veilige omgeving, de eerste stappen richting werk te kunnen zetten. Zo’n veilige plek als eerste opstap ontbreekt helaas nog op veel plekken in Nederland.
Thema’s als participatie moeten op zowel landelijk- als organisatieniveau integraal worden aangepakt. Daarom zou ik aanraden eens bij elkaar in de keuken te kijken. Ga het gesprek met elkaar aan en besef dat er schotten bestaan waardoor participatie niet altijd optimaal benaderd wordt. Wees je bewust van de nuances en de complexiteit van werk in het herstellen na partnergeweld.‘
Foto: Liesbeth Dingemans