Meneer Rutte en collega's, u bent aan zet!

De kranten staan er vol mee: de nijpende personeelstekorten in de zorg, het onderwijs en andere maatschappelijke sectoren. Hoe lossen we dit probleem op? Dat is een belangrijk vraagstuk voor de komende jaren. Meneer Rutte en collega’s, u bent aan zet! 

De adviezen van de SER

Onlangs adviseerde de Sociaal Economische Raad het kabinet over hoe zij dit probleem het beste  kunnen aanpakken. Hun advies? Méér (uren) gaan werken en het werk beter organiseren, zodat we met dezelfde inspanning meer resultaten boeken. Geen tijd meer verspillen aan administratie en registratie, zodat de regeldruk minder wordt en het werk (weer) leuker. Verder moeten werkgevers volgens de SER beter voor hun medewerkers (kunnen) zorgen: dan gaat het om een goed salaris, een goede balans tussen werk en privé, loopbaanmogelijkheden, scholing etc. Ten slotte adviseert de SER het kabinet om een duidelijke koers uit te zetten voor meerdere jaren en niet steeds van koers te wisselen.
 
Zinnige adviezen, wat mij betreft. Toch wil ik ook nog een paar suggesties doen richting het kabinet over de tekorten aan professionals in de zorg. 

Schaf de marktwerking in de zorg zo snel mogelijk af

De marktwerking in de zorg is een fiasco gebleken. Het getuigt van moed om terug te komen op een ingeslagen weg die een dwaling bleek. De systeemwereld - de wereld van aanbestedingen, registraties, verantwoordingen, controles, eindeloos veel regels, gedetailleerde eisen en grote en kleinere stelselwijzigingen – eet de wereld van de zorg op.  Professionals zijn soms evenveel tijd kwijt aan administratieve taken als aan de échte zorg. Mijn hart breekt als kinderen en jongeren van onze behandelgroepen aan onze medewerkers vragen of ze niet wat minder op kantoor kunnen zitten en wat meer bij hen kunnen zijn: tv kijken, een spelletje doen of lekker naar buiten gaan. De regelzucht en de bureaucratie van de overheden houdt medewerkers van het echte werk af en het ontneemt cliënten  juist datgene wat ze zo hard nodig hebben.   

Stop met geïnstitutionaliseerd wantrouwen richting zorginstellingen

De afgelopen jaren is het aantal ambtenaren bij gemeenten en ministeries explosief gestegen. Veel van deze ambtenaren kunnen we keihard gebruiken in de zorg. Een voorbeeld: waar wij – als landelijk werkende specialistische instelling- in het verleden maximaal twee of drie gesprekken per jaar hadden met onze contactambtenaren, zijn dat er inmiddels tientallen per jaar. En waar er enkele jaren geleden per (centrum)gemeente één contractambtenaar was, zijn dat er inmiddels vaak drie, vier, of zelfs vijf. Vroeger voerden we met hen inhoudelijke gesprekken over de zorg, maar tegenwoordig spreken we vooral over tarieven, kostprijzen en budgetplafonds, en moeten we eindeloos veel informatie aanleveren over onze ‘productie’. Wij krijgen controle op controle. Het is geïnstitutionaliseerd wantrouwen. En aan beide kanten kost dit heel veel menskracht en energie. Als we nu eens de helft van alle ambtenaren een baan aanbieden in de zorg of het onderwijs, dan lossen we een groot deel van het arbeidsmarktprobleem op. Laten we het potentieel aan medewerkers goed en zinnig gaan benutten.

Laat overheden en zorginstellingen geen concurrenten zijn

Waar ik ook zorgen over heb, is dat overheden concurrenten van de zorginstellingen zijn geworden. Sinds de jeugdhulp en het sociaal domein zijn gedecentraliseerd, werven gemeenten zorgprofessionals voor allerhande taken, zoals beleidswerk, gemeentelijke loketten en wijk- en gebiedsteams. Gemeenten hanteren andere cao’s en betalen deze professionals standaard een schaal hoger uit dan mogelijk is binnen de zorg. Op deze wijze onttrekken ze waardevolle professionals aan het onderwijs en de zorg. De doorlopende onderhandelingen over tarieven en kostprijzen maken het er niet eenvoudiger op, en zorgen ervoor dat we geen goede concurrentiepositie meer hebben ten opzichte van overheden.

Drie vliegen in één klap

We kunnen drie vliegen in één klap slaan: 1) minder controle; 2) meer mensen werkzaam in zorg en onderwijs; 3) meer tijd en aandacht voor (jonge) mensen in de (jeugd)zorg en in de klas. Dat is mijn oproep aan het kabinet. Toon daadkracht vanuit een heldere visie!
 
Linda Terpstra is voorzitter van de raad van bestuur van Fier; landelijk expertise- en behandelcentrum bij geweld in afhankelijkheidsrelaties. 

Lees ook de column 'Drie vliegen in één klap'

Gerelateerde artikelen

Bloeiend voorbeeld

Gepubliceerd op 10 mei 2022

De prachtige bloemen, de blauwe lucht, het markante gebouw dat prominent aanwezig is… Deze foto zegt alles waar Fier voor staat. Bloei, schoonheid, een mooi vooruitzicht. En ja, laat het duidel...

Lees meer

Met open armen - naar goede alternatieven voor gesloten jeugdzorg

Gepubliceerd op 31 januari 2022

Ervaringsdeskundigen, professionals en organisaties als Het Vergeten Kind roepen op om de gesloten jeugdzorg af te schaffen. Terecht! Opsluiten van kinderen is gewoon niet zo’n goed idee en dat ...

Lees meer

10 tips voor het nieuwe kabinet om kinderen niet uit het oog te verliezen

Gepubliceerd op 13 januari 2022

Daar stonden jullie dan op maandag 10 januari, op het bordes. Met jullie mooiste outfit aan op de foto, allemaal met een brede glimlach en keurig op anderhalve meter afstand van elkaar. We benijden ju...

Lees meer

Orange the World

Gepubliceerd op 5 december 2021

Orange the World. Oftewel: maak de wereld oranje. Deze weken zult u zien dat dit gebeurt. Om u heen zult u belangrijke en iconische gebouwen in oranje licht gehuld zien, zoals het gemeentehuis, het Ab...

Lees meer

Opiniepeiling: Hoe Nederland denkt over mensen die seks kopen van minderjarigen?

Gepubliceerd op 21 oktober 2021

De aanpak van ‘klanten’ die betaalde seks hebben met minderjarigen verdient prominente plek regeerakkoord
'Klant medeverantwoordelijk voor mensenhandel'...

Lees meer

De stelselwijziging van de jeugdzorg: een onmogelijke taak

Gepubliceerd op 8 mei 2019

De jeugdzorg moet weer bij de gemeentes vandaan; zo koppen de kranten vandaag massaal. De Vereniging Nederlandse Gemeentes roept de minister op tot het terugdraaien van de stelselwijziging van 2015, w...

Lees meer

Zorgen over de jeugdzorg

Gepubliceerd op 7 november 2018

Op 29 oktober meldde het Noordhollands Dagblad dat de Noord-Hollandse jeugdzorginstelling Parlan naar de rechter stapt om te voorkomen dat de gesloten jeugdzorg naar een instelling van ver buiten de r...

Lees meer

Suïcides in de jeugdhulp

Gepubliceerd op 6 november 2018

De laatste tijd is er landelijk veel aandacht voor jeugdhulp en het stijgende aantal suïcides in instellingen, die vaak het gevolg zijn van een traumatisch verleden van misbruik, verwaarlozing en...

Lees meer

Manifest voor behoud specialistische zorg kinderen en jongeren

Gepubliceerd op 28 mei 2018

Schaarse specialistische hulp aan kinderen staat onder druk in Nederland.  Vandaag doen 76 hoogleraren, lectoren, directeuren, bestuurders, toezichthouders, kinderartsen, vertegenwoordigers van p...

Lees meer