Janine Meins schreef het boek Zwijgpijn, een familiegeschiedenis van acht generaties gebaseerd op ware gebeurtenissen. Janine is gefascineerd door de wijze waarop het verleden kan doorwerken in het heden (intergenerationeel trauma) en vertelde openhartig over onder andere haar eigen verleden. Barbara Fischer, directeur bij Fier, las mee tijdens het schrijfproces. Janine besloot daarom dat een deel van de opbrengst van de verkoop naar onze organisatie gaat.
‘Mijn proces loopt van zwijgen, naar schrijven, naar spreken. Als ik schrijf en er een deels fictief verhaal van kan maken, dan maakt dat de werkelijkheid zachter. Wat het ook zachter heeft gemaakt is dat ik ongelofelijk veel herkenning heb gezien bij anderen aan wie ik dit verhaal vertel. Dat betekent niet dat de pijn weg is, maar die is niet meer zo rauw als dat ‘ie in het begin was.’
Zelf zat ze twintig jaar geleden in een gewelddadige relatie, net als de hoofdpersoon van het boek. Anne heeft haar huwelijk met huiselijk geweld weten te ontvluchten en bouwt razendsnel een nieuw succesvol leven op. Pas jaren later, tijdens een feestelijke trip naar Parijs, onthult haar dochter Merel een lang verzwegen, heftig geheim waardoor Anne opnieuw geconfronteerd wordt met haar eigen verleden en een zoektocht begint in haar vrouwengeschiedenis.
Janine: ‘Centraal in het boek staat het thema zwijgen versus spreken, wat vertel ik wel en wat niet. Ook tijdens het schrijven dacht ik daar nog veel over na, wat vertel ik wel of niet. Zo wil ik niemand beschadigen door het boek, daar gaat het me niet om. Mijn doel is om het zwijgtaboe mee te helpen doorbreken, zodat je je minder eenzaam voelt en leert om open te staan om troost herkenning en steun te ontvangen. Dat je voelt dat je niet de enige bent die dit door moet maken, ook al lijkt dat soms wel zo.
Het idee is ook geweest om transgenerationeel trauma duidelijk te maken op een toegankelijke manier, door te laten zien dat bepaalde zaken ergens uit voortkomen. Traumasporen ontwikkelen zich door in de levens van verschillende familieleden, tot wel zeven generaties verder. Dat verhaal probeer ik in dit boek te vertellen, al had ik dat tijdens het schrijven nog niet eens zo in de gaten.’
Hulp bij intergenerationeel trauma
Trudy de Vos, gz-psycholoog bij Fier, licht een en ander toe over intergenerationeel trauma, trauma wat generatie op generatie doorgegeven wordt: ‘Bij Fier zien we dit heel veel, dat is heel verdrietig. Het is moeilijk te doorbreken, maar het kan wel. Behandeling speelt daar een grote rol in. Het hoeft niet zo te blijven.
Ik merk dat het zelfs voor volwassenen heel helend kan werken als ze met een ouder nog over vroeger kunnen praten. Dan blijkt dat sommige dingen anders zaten of dat ze maar één kant van het verhaal hebben gehoord of als kind dingen op een andere manier hebben geïnterpreteerd. Dat kan heel erg helpend zijn, maar wel pas op het moment dat iemand daaraan toe is.’
Janine vertelt dat zij die hulp heeft gemist vroeger: ‘Ik heb niet direct therapie gehad voor mijn trauma’s, pas later. Eerder stond ik gewoon op overlevingsmodus: eerst de kinderen veilig, daarna kwam ik pas toe aan mezelf en mijn eigen verwerking. Ik kon vroeger terecht bij verschillende instanties, maar dat was erg versnipperd. Dat bracht me uiteindelijk niets dan frustratie en onbegrip . Telkens opnieuw je verhaal doen, telkens een andere hulpverlener met weer een andere aanpak. Het leverde noch mij noch de kinderen iets op. Daarom vind ik het zo bijzonder wat Fier doet, jullie bieden een totaal aanpak.’
Trudy vertelt over de verschillende vormen van traumabehandeling die Fier, naast opvang, biedt: ‘Dat kan EMDR zijn, die therapievorm is gericht op het weghalen van de herbelevingen, dus dat je die beelden niet telkens meer voor je ziet en dat de spanning van dat trauma afgehaald wordt. Dan is er bijvoorbeeld nog exposure, wat ingezet kan worden als je vaak bepaalde dingen vermijdt en je dat beperkt in je dagelijks leven: je loopt niet meer langs bepaalde plekken of bepaalde geuren of geluiden voor triggers zorgen. Dan ga je met de therapeut aan de slag om juist die dingen op te zoeken.’
Empowerment
Janine hoopt dat haar boek iets in beweging zet: ‘Mijn doel is dat lezers zich gesteund en gesterkt voelen om iets met hun ervaring te doen. Daarin hoop ik ook dat een groot deel van de lezers mannen zullen zijn, die dit thema willen omarmen en ervoor willen staan. Het is niet alleen een ‘vrouwenkwestie’, maar ook zeker een mannenzaak.
Het wordt wel eens tijd dat we binnen de samenleving de focus gaan verleggen: niet alleen gericht op hulp voor slachtoffers, maar ook richting daders. Dat we gaan kijken naar de vraag: hoe voorkom je dat je dader wordt? Ik weet dat Fier zich daar ook mee bezig houdt. Dankzij die inclusieve aanpak denk ik dat we veel meer kunnen bereiken.
Zwijgpijn is met name een boek over kracht en ontwikkeling, want al die generaties, al die vrouwen hebben iets doorgegeven: het leven. Misschien is niet iedereen in liefde gemaakt, maar wel in liefde geboren. Ik wens de lezer dan ook toe dat liefde je leidraad mag zijn, op elk moment van je leven. De mate van zelfliefde is vaak bepalend voor de keuze die we maken: blijven we zwijgen, of durven we ons toe te vertrouwen aan een ander en gaan we spreken? Daar is veel moed voor nodig, tijd, een niet oordelend luisterend oor, en… liefde.’
Het boek Zwijgpijn is hier te koop.
