De vijftienjarige Roza krijgt opdrachten – ook wel challenges genoemd. Als ze die goed uitvoert krijgt ze punten. Voert ze de opdrachten niet goed of helemaal niet uit, dan krijgt ze straf en een nóg moeilijker opdracht. Degene die haar de opdrachten laat uitvoeren krijgt ook weer punten als het lukt. Het soort opdrachten dat Roza krijgt? ‘Pijp iemand in de lift’, ‘Heb seks met iemand die je niet leuk vindt’, ‘Maak contact met die oudere man die daar loopt en zorg dat je hem aftrekt’. Belangrijk is dat Roza de opdrachten die ze uitvoert filmt en doorstuurt naar haar opdrachtgevers. Er is immers bewijs nodig om te controleren of Roza wel écht doet wat haar wordt opgedragen.
Een surrealistisch verhaal? Was het maar waar. In ons land is dit zeer zorgelijke fenomeen al een tijdje gaande. Het is een ziekelijke variant van de Hot Girl Summerlist. Dit is een uit het buitenland overgewaaide trend waarin je een lijst met uitdagende opdrachten uitvoert om te laten zien dat een stoere meid bent die een geweldige zomer beleeft. ‘Ga nachtzwemmen’, ‘Klim in een grote boom’, Neem een ander kapsel’ en ‘Zeg hoi tegen een vreemde’.
Dit soort onschuldige opdrachten hadden Roza inderdaad een leuke zomer kunnen opleveren. Ware het niet dat ze in aanraking kwam met een verderfelijk netwerk dat misbruik maakt van haar kwetsbaarheid. Want kwetsbaar is ze. Thuis slaan haar ouders elkaar de tent uit, en in de buurt en op school wordt Roza gepest. Toen een groepje jonge mannen uit de buurt zich over haar ‘ontfermde’ ging het mis. Roza, die dolgraag onderdeel wil uitmaken van een echte vriendengroep, kreeg te horen dat ze wel wat voor die vriendschap moest doen: challenges. Inmiddels zit Roza vast in een web waarin ze wordt misbruikt, uitgebuit en vernederd. Eruit stappen gaat niet zomaar, want de straffen zijn zwaar. Denk aan iets in de orde van verkrachting. Bovendien wordt Roza bedreigd en gechanteerd met het beeldmateriaal dat ze al naar de groep stuurde. “Als jij nu niet doet wat wij zeggen, sturen we deze video naar je ouders.” Dat soort werk.
Een tijdje geleden sprak ik met een meisje dat me dit fenomeen wat verder uitlegde. Ze vertelde over de besloten groepen waarvan je alleen op uitnodiging lid kunt worden. Binnen de groep worden nieuwe challenges bedacht en uitgedeeld. Niemand mag vertellen wat er binnen de groep gebeurt; op praten staan sancties. En ook het tonen van gevoelens is niet gewenst. Wie de opdrachten zo gevoelloos mogelijk ondergaat, scoort punten. Dus: je gevoel uitschakelen en vooral niet huilen. Volgens dit meisje – dat uit angst voor de genoemde sancties anoniem wil blijven – zijn het vooral naïeve en kwetsbare meisjes als Roza die slachtoffer worden van deze groepen. Zij zijn een gemakkelijke prooi voor hen die kwaad willen – omdat ze er dus zo graag bij willen horen.
Dit verhaal bracht me oprecht van mijn stuk. Het gaat hier om jongeren, kinderen eigenlijk nog, die voor de rest van hun leven zwaar beschadigd raken. Kwetsbare kinderen die door middel van heel geraffineerde technieken de afgrond in worden geholpen. Ze worden systematisch gedesensibiliseerd, totaal gevoelloos gemaakt. En ze leren in die gevoelloosheid taken uit te voeren in opdracht van een ander. Klaar om te doen wat ze moeten doen. Een techniek die, naar het schijnt, ook in de criminaliteit wordt gebruikt. Een mes bij je hebben: zoveel punten. Een mes trekken: ietsje meer punten. Een mes gebruiken: nóg meer punten. Hoe meer punten, hoe meer aanzien, hoe beter.
Ik vind het een angstaanjagende ontwikkeling.
Linda Terpstra
Linda Terpstra is voorzitter van de raad van bestuur van Fier; landelijk expertise- en behandelcentrum bij geweld in afhankelijkheidsrelaties. Iedere maand schrijft ze een column voor het Friesch Dagblad.
