Ons land kent veel regels. Heel veel regels. Het wemelt ervan. Ook in de zorg. En er komen er steeds meer bij. Wat ik vooral erg vind, is dat deze regels steeds belangrijker zijn geworden; belangrijker dan de mensen waar ze over gaan. De mensen die hulp nodig hebben.
Stel, iemand heeft een fors probleem en komt er zelf niet meer uit. Dan zou je verwachten dat er hulp beschikbaar is om het probleem op te lossen. Maar tegenwoordig moeten we eerst kijken of jouw probleem wel binnen de kaders van de wetten en regels past. Anders geen financiering. Anders geen hulp.
Menselijke maat
Regel is regel. Zo wordt er in ieder geval mee omgegaan. Vaak wordt vergeten waarom een regel is ingesteld; wat de oorspronkelijke bedoeling was. Bij het toepassen van ervan moet er sprake zijn van zorgvuldigheid en redelijkheid. Het kan niet de bedoeling zijn dat een regel mechanisch wordt toegepast. Dan organiseer je de menselijke maat eruit.
Bij Fier willen we het anders doen, voor zover dat kan. Vaak gaat het om jonge mensen die geïntimideerd, bedreigd en mishandeld worden; die gebruikt, misbruikt en uitgebuit zijn. Zij worden van het kastje naar de muur gestuurd, iets waar ze op dat moment absoluut niet beter van worden. Wij willen deze mensen de vraag stellen ‘Waar kan ik je mee helpen?’ ‘Wat heb je nodig?’.
Geweld is een urgent maatschappelijk probleem dat vaak achter gesloten deuren afspeelt. We zijn er als maatschappij verantwoordelijk voor om de slachtoffers van geweld op te vangen, ze te geven wat ze nodig hebben. Het is best vreemd, maar als je slachtoffer bent van geweld, kun je lang niet altijd passende hulp en bescherming krijgen omdat dit niet duidelijk is opgenomen in de wet. De politiek moet nu eindelijk haar rol in dit alles herkennen.
‘De zorg wordt alsmaar duurder, de samenwerking wordt bemoeilijkt en het werkplezier wordt er niet beter op’
Laatst stelde een top-ambtenaar tijdens een vergadering van top-ambtenaren dat we dit probleem niet kunnen oplossen binnen de bestaande wetten en regels. Ik pleit met hem voor een responsieve en humane overheid: een overheid die snapt wat er in de samenleving speelt en daar op inspeelt. Een overheid die niet met de rug naar de samenleving staat, maar met het gezicht naar de mensen toe. Dat vereist een omwenteling in het denken. Nu bepaalt de systeemwereld nog welke hulp er mogelijk is. Ik pleit voor een systeem waarin we in alle redelijkheid de hulp en bescherming kunnen bieden aan geweldsslachtoffers die zij nodig hebben.
Illusie
Het is vooral de politiek die soelaas kan bieden en dit probleem kan en moet gaan oplossen. De marktwerking heeft geenszins gebracht wat men ervan verwachtte. De veronderstelde kwaliteitsverbetering en kostenbesparingen bleken een illusie. De aanbestedingen en alle daarbij behorende administratieve rompslomp trekken letterlijk en figuurlijk handen van het bed. De concurrentie in de zorg – die is geïntroduceerd met de marktwerking – slaat een wig, waar we juist intensief samen zouden moeten optrekken. De zorg wordt alsmaar duurder, de samenwerking wordt bemoeilijkt en het werkplezier van de professionals wordt er niet beter op. We zijn klaar, er is een grens bereikt.
Vorige week kwam het nieuws dat minister Helder van Langdurige Zorg 1,8 miljoen euro extra uittrekt voor de aanpak van lokale regeldruk in de zorg. Dit bedrag komt bovenop de eerder beschikbaar gestelde 9,5 miljoen euro. Maar om de papieren toren af te breken is iets anders nodig dan geld schuiven. Zo kun je dit immense probleem niet oplossen. Ik doe een voorzet: zo snel mogelijk marktwerking en aanbestedingen afschaffen en de concurrentie stoppen. Laat vertrouwen weer richtinggevend zijn in plaats van controle op controle.
De verkiezingen komen er aan. Daarom roep ik op tot politieke moed en durf. Laten we gaan voor menselijkheid en menselijke waarden. Dat is waar het echt om gaat en zou moeten gaan; om te beginnen bij de politiek en aansluitend bij de overheid.
Linda Terpstra is voorzitter van de raad van bestuur van Fier; landelijk expertise- en behandelcentrum bij geweld in afhankelijkheidsrelaties. Iedere maand schrijft ze een column voor het Friesch Dagblad.